 |
| 2006 - Hırvatistan/Plitvice |
Ne zaman ve nerede ortaya çıktığı, kimin nasıl anlattığı bilinmeyen 'Kırmızı Başlıklı Kız' masalı, ilk kez Fransız Charles Perrault tarafından, 1697’de yazıya aktarılmış. Bir yüzyıl sonrasına rastlayan ikinci kayıt ise Alman Grimm Kardeşler’e ait. Masalın kurgusu da, karakterleri de, sadece sözden yazıya aktarılırken değil, zaman içinde de farklılaşmış. Hedef kitleye, başka bir kültüre ve hatta aynı kültür içinde değişen yaşam koşullarına göre yeniden üretilmiş.
Bu iki kitabı birbirinden ayıran en önemli özellik ise, değişiklikler barındıran içeriklerinin yanında, iki farklı sona sahip olmaları. Nitekim kurdun kızı yemesiyle biten Fransızcasının aksine Almancası, avcının kızı kurdun karnından çıkarmasıyla son buluyor.
Türkçeye, 1942’de önce Fransızcası, 1945’te de Almanca yorumu çevrilmiş. Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Fahriye Ekin Danacı da, geçtiğimiz sene sunduğu yüksek lisans tezinde, farklı yayınevlerinden farklı tarihlerde basılan 25 örneği tarayarak, bu çevirileri, kültürlerarası etkileşimdeki rolü açısından incelemiş. Kimilerinde “orjinalinin” tersine baba kurtarıcı olarak var edilmiş, kimilerinde ormandaki diğer canlılar da hikayeye dahil olmuş. Büyükanne bazılarında anneanneye, bazılarında babaanneye dönüşmüş. Tıpkı kitabın, 'Al Başlıklı Kız,' 'Kırmızı Takkeli Kız,' 'Kırmızı Bereli Kız' şeklinde isimlendirilmesi gibi…
Ben de, bu tezin sınırları dışında bırakılan analitik çalışmayı sizlere bırakarak, çağrışımlarımıza kaynaklık etmesi açısından, çevirilere yansıyan farklı sonları paylaşmak istedim:
“Kurt ölür…
- Avcı kurdu boğazından tutar, bir yumrukla yere serer. Cebinden çıkardığı bıçakla kurdun karnını yarar. Babaanneyi kurtarır ve kurt ölür.
- Kurt nehre düşer ve boğulur.
- Avcı kurdu tüfeğiyle öldürür.
- Kızın babası, baltasıyla bir vuruşta kötü kurdu öldürür.
- Kurdun karnı taşlarla doldurulur ve yakında bulunan kuyuya atılır.
- Kurt taşların ağırlığıyla göle yuvarlanıp boğulur.
- Kurt canını kurtarmak için uzağa kaçar.
- Sesi duyan ormandaki diğer küçük tavşanlar yardıma koşup, kırmızı başlıklı kızı kurtarır. El ele veren tavşanlar kurdun üzerinde zıplamaya başlar.
- Ufacık kulübenin içinde patlayan tüfeğin basıncı, karnı top gibi şişmiş olan hain kurdun karın zarının çatlamasına sebep olur. Çatlayan karnından kırmızı başlıklı kız ve nine çıkar. Kurdun mavimsi kürkü de yaşamın sonuna kadar küçük kızın duvarını süsler.
- Karnına taş doldurulan kurt gider ve bir daha da ondan haber alınamaz.
- Avcılar tüfeklerini ateşleyip kurdu yakalar.
- Avcı ağla kurdu yakalar. Ona öyle bir ceza verirler ki, bir daha kötülük yapamaz."
'Kırmızı Başlıklı Kız'ın sadece masal olmasına imkan var mı?